Τα ιστο­ρι­κά θεμέ­λια του ηλε­κτρο­μα­γνη­τι­σμού

Στα παρα­μύ­θια τους οι άνθρω­ποι συνη­θί­ζουν, όταν αυτά ανα­φέ­ρο­νται στο ουρά­νιο τόξο, να μιλούν για τον θησαυ­ρό που υπάρ­χει στην άκρη του. Καμιά φορά, όταν το σκέ­φτο­μαι, μου φαί­νε­ται περί­ερ­γο πώς δεν υπάρ­χουν αντί­στοι­χα παρα­μύ­θια για τους κεραυ­νούς. Ίσως υπεύ­θυ­νο γι΄ αυτό να είναι το γεγο­νός πως αντί­θε­τα με την ήρε­μη αρμο­νία του ουρά­νιου τόξου, ο κεραυ­νός έχει να επι­δεί­ξει μια τερά­στια, κατα­στρο­φι­κή ισχύ, που έχει ενί­ο­τε κατα­τρο­μά­ξει τους ανθρώ­πους, τόσο ώστε να τον χαρα­κτη­ρί­σουν ως την «κατά­ρα των Θεών».

Το αδιαμ­φι­σβή­τη­το γεγο­νός είναι πως το ταξί­δι της απο­κά­λυ­ψης του «θησαυ­ρού του Κεραυ­νού», της γενε­σιουρ­γού του δηλα­δή αιτί­ας, υπήρ­ξε μακρο­χρό­νιο κι επί­πο­νο και παράλ­λη­λα καθο­ρι­στι­κό για τον ανθρώ­πι­νο πολι­τι­σμό, έτσι όπως τον γνω­ρί­ζου­με και τον ζού­με στις μέρες μας. Και βέβαια δεν είναι διό­λου τυχαίο το γεγο­νός πως η έναρ­ξη της ανά­πτυ­ξης αυτού του κλά­δου της φυσι­κής επι­στή­μης, συμπί­πτει χρο­νι­κά με την επι­στη­μο­νι­κή επα­νά­στα­ση και τον δια­φω­τι­σμό και εξε­λίσ­σε­ται στη συνέ­χεια με επι­τα­χυ­νό­με­νο ρυθ­μό, συν­δε­δε­μέ­νη άρρη­κτα με την βιο­μη­χα­νι­κή επα­νά­στα­ση και αυτήν της υψη­λής τεχνο­λο­γί­ας του 20ού αιώ­να.

Και σε αυτή την περί­πτω­ση, όπως και σε κάθε άλλη που αφο­ρά στην επι­στή­μη, τίπο­τε δεν χαρί­στη­κε. Αμέ­τρη­τοι άνθρω­ποι χρειά­στη­κε να εργα­στούν σκλη­ρά για να ανα­κα­λύ­ψουν τους νόμους της φύσης που αφο­ρούν στα ηλε­κτρι­κά φαι­νό­με­να, και ακό­μη περισ­σό­τε­ροι για να κατα­φέ­ρουν να μετα­τρέ­ψουν αυτήν την τεχνο­γνω­σία σε πρά­ξη. Θυμά­μαι, όταν ήμουν παι­δί, έψα­χνα στο πίσω μέρος της τηλε­ό­ρα­σης, για να ανα­κα­λύ­ψω την «μυστι­κή πόρ­τα» από την οποία οι εικό­νες έμπαι­ναν σε αυτό το μαγι­κό κου­τί. Δεν ξέρω αν κάτι τέτοιο ήταν κοι­νό στα παι­διά της ηλι­κί­ας μου, όμως κατα­νά­λω­σα αρκε­τό χρό­νο να προ­σπα­θώ να ξεδια­λύ­νω το μυστή­ριο. Ώσπου έμα­θα, ότι για την «μαγεία» αυτή, ήταν εν μέρει υπεύ­θυ­νο ένα μικρο­σκο­πι­κό σωμα­τί­διο, που δεν μπο­ρού­σα να δω, και που η ετυ­μο­λο­γία του ονό­μα­τός του χάνε­ται στα βάθη των αιώ­νων: το ηλε­κτρό­νιο.

Με αρω­γό μου, λοι­πόν, βιβλία Ιστο­ρί­ας της Φυσι­κής και κάποιες πηγές από το δια­δί­κτυο, απο­φά­σι­σα να ακο­λου­θή­σω το ταξί­δι προς τον «θησαυ­ρό του Κεραυ­νού». Ίσως σε μερι­κά σημεία, η ιστο­ρία να μοιά­σει λίγο με παρα­μύ­θι. Δεν ξέρω αν θα είναι τόσο ευχά­ρι­στο, θαρ­ρώ όμως πως αξί­ζει τον κόπο να δού­με πόσο δυσκο­λεύ­τη­καν οι άνθρω­ποι να κατα­κτή­σουν κάποιες έννοιες, που τώρα διδά­σκο­νται στο Γυμνά­σιο. Ίσως μάλι­στα, κάποιοι από μας συνει­δη­το­ποι­ή­σουν, ότι τα i‑phone που καθη­με­ρι­νά χρη­σι­μο­ποιούν, απο­τε­λούν προ­ϊ­όν δου­λειάς, τόσο σκλη­ρής, που είναι δύσκο­λο να την φαντα­στεί κάποιος.

ΑΡΘΡΑ

Από την αρχαιό­τη­τα έως τα τέλη του 16ου αιώ­να

Απ την αρχαιό­τη­τα ήταν γνω­στή η ιδιό­τη­τα κάποιων σωμά­των, όταν τρί­βο­νται με ύφα­σμα να έλκουν μικρά κομ­μα­τά­κια χαρ­τιού ή μικρά άχυ­ρα. Ο Θαλής ο Μιλή­σιος…

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ…

17ος αιώ­νας — Το πέρα­σμα από τη δοξα­σία στην πει­ρα­μα­τι­κή έρευ­να

Τον 17ο και 18ο αιώ­να ο Ηλε­κτρι­σμός και ο Μαγνη­τι­σμός εξε­λί­χθη­καν με την συλ­λο­γι­κή δου­λειά πάρα πολ­λών εξε­χό­ντων επι­στη­μό­νων…

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ…

Πρώ­το μισό 18ου αιώ­να — Από τα κοσμι­κά σαλό­νια στον Βενια­μίν Φρα­γκλί­νο

Το επό­με­νο απο­φα­σι­στι­κό βήμα στην μελέ­τη του Ηλε­κτρι­σμού υπήρ­ξε η ανα­κά­λυ­ψη των αγω­γών και των μονω­τών από τον Άγγλο Stephen Gray…

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ…

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Segre, E. (2001). Από την πτώ­ση των σωμά­των έως τα ραδιο­κύ­μα­τα. Αθή­να: Δίαυ­λος.
2. Meyer, H. W. (1972). A History of Electricity and Magnetism. 27^th ed. Norwalk, Connecticut: Colonial Press.
3. Mottelay, P. F. (1922). Bibliographical History of Electricity and Magnetism. London: Charles Griffin and Company.

ΙΣΤΟΓΡΑΦΙΑ

1. Ανδρέ­ας Ιωάν­νου Κασ­σέ­τας, William Gilbert
2. Ανδρέ­ας Ιωάν­νου Κασ­σέ­τας, Γράμ­μα από το Δου­βλί­νο
3. Science Wiki, Ιστο­ρι­κή Εξέ­λι­ξη Ηλε­κτρι­σμού