Μέτρηση μήκους: μικρό παράθυρο στην ιστορία

Η μέτρη­ση μήκους στο παρελ­θόν…

Πώς μετρού­σαν το μήκος στον αρχαίο κόσμο;

Για την μέτρη­ση του μήκους οι Αρχαί­οι Έλλη­νες χρη­σι­μο­ποιού­σαν το στά­διο, το οποίο είναι ίσο με 185,15 m περί­που. Το στά­διο είχε βασι­κή μονά­δα μέτρη­σης το «πόδι του Ηρα­κλή» και αντι­στοι­χού­σε σε 600 τέτοια πόδια.

Ο παρα­σάγ­γης ήταν μονά­δα μέτρη­σης μήκους των αρχαί­ων Περ­σών. Ισο­δυ­να­μού­σε με 30 στά­δια δηλα­δή περί­που 5.250 σημε­ρι­νά μέτρα, όσα δια­τρέ­χει ένας πεζός βαδί­ζο­ντας κανο­νι­κά, σε διά­στη­μα μιας ώρας. Η έκφρα­ση «απέ­χει παρα­σάγ­γας» σημαί­νει «απέ­χει πάρα πολύ».

Άλλες μονά­δες που χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­καν στο παρελ­θόν είναι:

❀ Το πόδι (που χρη­σι­μο­ποιεί­ται ακό­μη στο αγγλι­κό σύστη­μα).
❀ Η οργιά (οργυιά) που είναι ίση με το άνοιγ­μα των χεριών ενός ενή­λι­κα και αντι­στοι­χεί σε 6 πόδια.
❀ Η γιάρ­δα (που είναι ίση με μισή οργιά).

Ο πους, μονά­δα μέτρη­σης μήκους κατά την αρχαιό­τη­τα

Φαί­νε­ται ότι, γύρω στο 650 π.Χ., οι Έλλη­νες «δανεί­στη­καν» την αιγυ­πτια­κή μονά­δα μέτρη­σης μήκους, τον βασι­λι­κό ή ιερό ή μεγά­λο πήχυ (coudée) των 52,39 εκα­το­στών. Τον διαί­ρε­σαν σε δύο άνι­σα μέρη σύμ­φω­να με τις ανα­λο­γί­ες της χρυ­σής τομής: 52,39 × 0,618 = 32,38 και 20 εκ. Το μικρό­τε­ρο μέγε­θος (20 εκ.), ίσο με μια ανοι­χτή παλά­μη, πολ­λα­πλα­σια­ζό­με­νο επί 7, χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε ως μονά­δα μέτρη­σης για τα γλυ­πτά με ύψος κατώ­τε­ρο του φυσι­κού. Σε αυτή την περί­πτω­ση, τα 20 εκ. συμπί­πτουν με το μήκος του ποδιού του γλυ­πτού.

Αντί­θε­τα, αν χρη­σι­μο­ποι­η­θεί το μεγα­λύ­τε­ρο μέγε­θος (32,38 εκ.) και πολ­λα­πλα­σια­στεί επί 7, προσ­δί­δει στο γλυ­πτό υπερ­φυ­σι­κό μέγε­θος και ισο­δυ­να­μεί πάλι με το μήκος του ποδιού του υπερ­φυ­σι­κού αγάλ­μα­τος. Το γεγο­νός ότι αυτή η μονά­δα μέτρη­σης ονο­μά­στη­κε «πους» οφεί­λε­ται στη γλυ­πτι­κή και δεν έχει άμε­ση σχέ­ση με το φυσι­κό μέγε­θος του ανθρώ­πι­νου ποδιού.  

Οι πιο γνω­στοί πόδες της αρχαιό­τη­τας είναι:

❀ Ο πους της Ηρά­κλειας στην Κάτω Ιτα­λία,
❀ ο πους του κού­ρου της Τενέ­ας,
❀ ο Αιγι­νή­τειος πους,
❀ ο Σολώ­νιος αττι­κός πους,
❀ ο ιωνι­κός πους και
❀ ο ολυ­μπια­κός πους,
❀ ο πους του κού­ρου της Νεμέ­ας που ονο­μά­στη­κε modulor (χρυ­σή μονά­δα) και ισο­δυ­να­μεί με 0,216 μέτρα. Προ­σέ­δι­δε στα αγάλ­μα­τα φυσι­κό μέγε­θος.