Παθογόνοι μικροοργανισμοί: τα βακτήρια (μονήρη)

Εδώ μπορείς να βρεις γενικές πληροφορίες σχετικές με τους παθογόνους μικροοργανισμούς που ανήκουν στο μεγάλο βασίλειο των προκαρυωτικών οργανισμών, δηλαδή τα βακτήρια (μονήρη).

• Τα βακτήρια είναι μονοκύτταροι οργανισμοί τους οποίους μπορούμε να δούμε σε οποιοδήποτε σημείο της βιόσφαιρας της γης.
• Έχουν μικρό μέγεθος περίπου 1 μm και είναι 10 φορές μικρότερα από ένα ευκαρυωτικό κύτταρο.
• Η κυτταρική τους μεμβράνη είναι όμοια σε γενικές γραμμές με εκείνη των ευκαρυωτικών κυττάρων.
• Στα ριβοσώματα, που βρίσκονται ελεύθερα στο κυτταρόπλασμά τους, γίνεται η πρωτεϊνοσύνθεση.
• Δεν έχουν πυρήνα και το γενετικό υλικό είναι ένα κυκλικό μόριο DNA με μήκος 1000 φορές μεγαλύτερο από το μέγεθος του βακτηριακού κυττάρου.
• Έχουν κυτταρικό τοίχωμα με διαφορετική σύσταση από αυτή των φυτικών κυττάρων.
• Πολλά  βακτήρια περιβάλλονται από την κάψα η οποία βοηθά τα βακτήρια να προσκολλώνται σε άλλα κύτταρα ή τα προστατεύει από την φαγοκυττάρωση των λευκών αιμοσφαιρίων.
• Την προσκόλληση των βακτηρίων στα κύτταρα βοηθούν απλοί σχηματισμοί που φέρουν, όπως μικροσκοπικά ινίδια (βλεφαρίδες). Επίσης πολλά βακτήρια φέρουν ένα ή περισσότερα μαστίγια με τα οποία κινούνται.
• Σε δύσκολές περιβαλλοντικές συνθήκες πολλά βακτήρια σχηματίζουν ενδοσπόρια. Είναι αφυδατωμένα κύτταρα με παχύ τοίχωμα, στα οποία έχουν σχεδόν σταματήσει οι μεταβολικές δραστηριότητες και βρίσκονται σε κατάσταση «νάρκης». Τα ενδοσπόρια μπορούν να επιβιώσουν ακόμη και σε βρασμό μικρής διάρκειας. Η «βλάστηση» των σπορίων είναι η επιστροφή τους στη μεταβολική δραστηριότητα όταν οι περιβαλλοντικές συνθήκες γίνουν και πάλι ευνοϊκες.
• Τα περισσότερα βακτήρια είναι ετερότροφα και ‑σε αντίθεση με τη γενική πεποίθηση- αβλαβή για τους ζωντανούς οργνανισμούς. Μάλιστα αρκετά από αυτά είναι ιδιαίτερα χρήσιμα και απαραίτητα, καθώς συμμετέχουν σε σημαντικές βιολογικές διεργασίες όπως στην αποικοδόμηση νεκρών φυτικών και ζωικών οργανισμών ή νεκρών τμημάτων τους (π.χ. τα πεσμένα φύλλα).
• Αρκετά βακτήρια συμβιώνουν φυσιολογικά με το σώμα μας. Το ανθρώπινο μικροβίωμα είναι πολύ σημαντικό για τη διατήρηση της καλής υγείας του οργανισμού μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Escherichia coli, που όταν ζει σε μικρό αριθμό στο παχύ έντερο, δεν προξενεί βλάβες. Αν όμως ο αριθμός των βακτηρίων Ε. Coli αυξηθεί ή εισέλθει σε άλλους ιστούς ή όργανα, τότε μπορεί να προκαλέσει ασθένεια. Τέτοιοι μικροοργανισμοί χαρακτηρίζονται ως δυνητικά παθογόνοι.
• Μερικά βακτήρια παρασιτούν σε βάρος άλλων οργανισμών-ξενιστών και προκαλούν ασθένειες. Αυτού του είδους τα βακτήρια ονομάζονται παθογόνα.
• Τα παθογόνα βακτήρια πορούν να βλάψουν τον οργανισμό στον οποίο παρασιτούν με δύο τρόπους:
  - είτε άμεσα, προσβάλλοντας και καταστρέφοντας τους ιστούς,
  - είτε έμμεσα, παράγοντας τοξίνες, δηλαδή βλαβερές ουσίες για τον οργανισμό.
• Χαρακτηριστικά παθογόνα βακτήρια είναι το Vib­rio choler­ae, που προκαλεί τη χολέρα, το Tre­pone­ma pal­lidum, που προκαλεί τη σύφιλη, το μυκοβακτήριο της φυματίωσης (Mycobac­teri­um tuber­cu­lo­sis), το Sal­mo­nel­la typhi που προκαλεί τυφοειδή πυρετό, το Μycobac­teri­um lep­rae που προκαλεί λέπρα.