Παθογόνοι μικροοργανισμοί: τα βακτήρια (μονήρη)

Εδώ μπο­ρείς να βρεις γενι­κές πλη­ρο­φο­ρί­ες σχε­τι­κές με τους παθο­γό­νους μικρο­ορ­γα­νι­σμούς που ανή­κουν στο μεγά­λο βασί­λειο των προ­κα­ρυω­τι­κών οργα­νι­σμών, δηλα­δή τα βακτή­ρια (μονή­ρη).

• Τα βακτή­ρια είναι μονο­κύτ­τα­ροι οργα­νι­σμοί τους οποί­ους μπο­ρού­με να δού­με σε οποιο­δή­πο­τε σημείο της βιό­σφαι­ρας της γης.
• Έχουν μικρό μέγε­θος περί­που 1 μm και είναι 10 φορές μικρό­τε­ρα από ένα ευκα­ρυω­τι­κό κύτ­τα­ρο.
• Η κυτ­τα­ρι­κή τους μεμ­βρά­νη είναι όμοια σε γενι­κές γραμ­μές με εκεί­νη των ευκα­ρυω­τι­κών κυτ­τά­ρων.
• Στα ριβο­σώ­μα­τα, που βρί­σκο­νται ελεύ­θε­ρα στο κυτ­τα­ρό­πλα­σμά τους, γίνε­ται η πρω­τεϊ­νο­σύν­θε­ση.
• Δεν έχουν πυρή­να και το γενε­τι­κό υλι­κό είναι ένα κυκλι­κό μόριο DNA με μήκος 1000 φορές μεγα­λύ­τε­ρο από το μέγε­θος του βακτη­ρια­κού κυτ­τά­ρου.
• Έχουν κυτ­τα­ρι­κό τοί­χω­μα με δια­φο­ρε­τι­κή σύστα­ση από αυτή των φυτι­κών κυτ­τά­ρων.
• Πολ­λά  βακτή­ρια περι­βάλ­λο­νται από την κάψα η οποία βοη­θά τα βακτή­ρια να προ­σκολ­λώ­νται σε άλλα κύτ­τα­ρα ή τα προ­στα­τεύ­ει από την φαγο­κυτ­τά­ρω­ση των λευ­κών αιμο­σφαι­ρί­ων.
• Την προ­σκόλ­λη­ση των βακτη­ρί­ων στα κύτ­τα­ρα βοη­θούν απλοί σχη­μα­τι­σμοί που φέρουν, όπως μικρο­σκο­πι­κά ινί­δια (βλε­φα­ρί­δες). Επί­σης πολ­λά βακτή­ρια φέρουν ένα ή περισ­σό­τε­ρα μαστί­για με τα οποία κινού­νται.
• Σε δύσκο­λές περι­βαλ­λο­ντι­κές συν­θή­κες πολ­λά βακτή­ρια σχη­μα­τί­ζουν ενδο­σπό­ρια. Είναι αφυ­δα­τω­μέ­να κύτ­τα­ρα με παχύ τοί­χω­μα, στα οποία έχουν σχε­δόν στα­μα­τή­σει οι μετα­βο­λι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες και βρί­σκο­νται σε κατά­στα­ση «νάρ­κης». Τα ενδο­σπό­ρια μπο­ρούν να επι­βιώ­σουν ακό­μη και σε βρα­σμό μικρής διάρ­κειας. Η «βλά­στη­ση» των σπο­ρί­ων είναι η επι­στρο­φή τους στη μετα­βο­λι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα όταν οι περι­βαλ­λο­ντι­κές συν­θή­κες γίνουν και πάλι ευνοϊ­κες.
• Τα περισ­σό­τε­ρα βακτή­ρια είναι ετε­ρό­τρο­φα και ‑σε αντί­θε­ση με τη γενι­κή πεποί­θη­ση- αβλα­βή για τους ζωντα­νούς οργνα­νι­σμούς. Μάλι­στα αρκε­τά από αυτά είναι ιδιαί­τε­ρα χρή­σι­μα και απα­ραί­τη­τα, καθώς συμ­με­τέ­χουν σε σημα­ντι­κές βιο­λο­γι­κές διερ­γα­σί­ες όπως στην αποι­κο­δό­μη­ση νεκρών φυτι­κών και ζωι­κών οργα­νι­σμών ή νεκρών τμη­μά­των τους (π.χ. τα πεσμέ­να φύλ­λα).
• Αρκε­τά βακτή­ρια συμ­βιώ­νουν φυσιο­λο­γι­κά με το σώμα μας. Το ανθρώ­πι­νο μικρο­βί­ω­μα είναι πολύ σημα­ντι­κό για τη δια­τή­ρη­ση της καλής υγεί­ας του οργα­νι­σμού μας. Χαρα­κτη­ρι­στι­κό παρά­δειγ­μα απο­τε­λεί η Escherichia coli, που όταν ζει σε μικρό αριθ­μό στο παχύ έντε­ρο, δεν προ­ξε­νεί βλά­βες. Αν όμως ο αριθ­μός των βακτη­ρί­ων Ε. Coli αυξη­θεί ή εισέλ­θει σε άλλους ιστούς ή όργα­να, τότε μπο­ρεί να προ­κα­λέ­σει ασθέ­νεια. Τέτοιοι μικρο­ορ­γα­νι­σμοί χαρα­κτη­ρί­ζο­νται ως δυνη­τι­κά παθο­γό­νοι.
• Μερι­κά βακτή­ρια παρα­σι­τούν σε βάρος άλλων οργα­νι­σμών-ξενι­στών και προ­κα­λούν ασθέ­νειες. Αυτού του είδους τα βακτή­ρια ονο­μά­ζο­νται παθο­γό­να.
• Τα παθο­γό­να βακτή­ρια πορούν να βλά­ψουν τον οργα­νι­σμό στον οποίο παρα­σι­τούν με δύο τρό­πους:
  - είτε άμε­σα, προ­σβάλ­λο­ντας και κατα­στρέ­φο­ντας τους ιστούς,
  - είτε έμμε­σα, παρά­γο­ντας τοξί­νες, δηλα­δή βλα­βε­ρές ουσί­ες για τον οργα­νι­σμό.
• Χαρα­κτη­ρι­στι­κά παθο­γό­να βακτή­ρια είναι το Vibrio cholerae, που προ­κα­λεί τη χολέ­ρα, το Treponema pallidum, που προ­κα­λεί τη σύφι­λη, το μυκο­βα­κτή­ριο της φυμα­τί­ω­σης (Mycobacterium tuberculosis), το Salmonella typhi που προ­κα­λεί τυφοει­δή πυρε­τό, το Μycobacterium leprae που προ­κα­λεί λέπρα.