Από τη Γη στη Σελήνη: Το χρονικό ενός μεγάλου ταξιδιού

ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΚΑΙ ΤΡΑΓΩΔΙΑ: ΑΠΟ ΤΗ ΓΗ ΣΤΗ ΣΕΛΗΝΗ 2

Με το πρό­γραμ­μα Gemini οι αμε­ρι­κα­νοί προ­σπά­θη­σαν να παρα­βλέ­ψουν τους Σοβιε­τι­κούς θριάμ­βους και να συγκε­ντρω­θούν στην κατά­κτη­ση του στό­χου τους για την επαν­δρω­μέ­νη απο­στο­λή στη Σελή­νη. Ο στό­χος αυτός προ­ϋ­πέ­θε­τε την δοκι­μή νέων τεχνο­λο­γιών, νέου εξο­πλι­σμού, την εκπαί­δευ­ση των αστρο­ναυ­τών και την δοκι­μα­σία ελιγ­μών στο διά­στη­μα. Η συνά­ντη­ση και η σύν­δε­ση δια­στη­μι­κών οχη­μά­των στο διά­στη­μα ήταν μάλι­στα ιδιαί­τε­ρης σημα­σί­ας για μια πετυ­χη­μέ­νη από­βα­ση στη Σελή­νη. Στην απο­στο­λή του «Gemini 4», τον Ιού­νιο του 1965, ο Έντουαρντ Γουάιτ έγι­νε ο πρώ­τος Αμε­ρι­κα­νός που «περ­πά­τη­σε» στο διά­στη­μα.

Μερι­κούς μήνες αργό­τε­ρα, στις 15 Δεκεμ­βρί­ου 1965, δύο επαν­δρω­μέ­να δια­στη­μό­πλοια, το «Gemini 6» και το «Gemini 7» συνα­ντή­θη­καν στο διά­στη­μα, πλη­σιά­ζο­ντας το ένα με τ’ άλλο σε από­στα­ση μόλις 30 εκα­το­στών του μέτρου. Το σπου­δαιό­τε­ρο όμως εγχεί­ρη­μα έγι­νε στις 16 Μαρ­τί­ου 1966, όταν ο Νιλ Άρμ­στρονγκ και ο Ντέι­βιντ Σκοτ, στο «Gemini 8», συνα­ντή­θη­καν και συν­δέ­θη­καν με την ειδι­κή πλατ­φόρ­μα «Ετζί­να».

Οι υπό­λοι­πες πτή­σεις του προ­γράμ­μα­τος «Gemini» συνέ­χι­σαν με μεγα­λύ­τε­ρη επι­τυ­χία τις προ­σπά­θειες πλευ­ρί­σμα­τος και σύν­δε­σης του δια­στη­μο­πλοί­ου με μη επαν­δρω­μέ­να δια­στη­μι­κά οχή­μα­τα. Στην τελευ­ταία πτή­ση του προ­γράμ­μα­τος, το «Gemini 12» συν­δέ­θη­κε και πάλι με το πυραυ­λι­κό σύστη­μα της «Ετζί­να», κλεί­νο­ντας έτσι θριαμ­βευ­τι­κά το πρό­γραμ­μα «Gemini» το Νοέμ­βριο του 1966. Σει­ρά πια είχε το πρό­γραμ­μα «Απόλ­λων», στη διάρ­κεια του οποί­ου το όνει­ρο του ανθρώ­που να περ­πα­τή­σει στη Σελή­νη θα έπαιρ­νε σάρ­κα και οστά.

Η μεγά­λη επι­τυ­χία του προ­γράμ­μα­τος Gemini, όμως, δεν προ­μή­νυε σε τίπο­τα αυτό που θα ακο­λου­θού­σε. Κλει­δω­μέ­να σε ένα κτή­ριο των εγκα­τα­στά­σε­ων του Ερευ­νη­τι­κού Κέντρου Langley, μακριά από αδιά­κρι­τα βλέμ­μα­τα, βρί­σκο­νται τα λεί­ψα­να της μελα­νό­τε­ρης στιγ­μής του προ­γράμ­μα­τος Apollo. Πρό­κει­ται για τα συντρίμ­μια του Apollo 1, της δια­στη­μο­συ­σκευ­ής, η οποία κατα­στρά­φη­κε από φωτιά στις 27 Ιανουα­ρί­ου 1967 συμπα­ρα­σύ­ρο­ντας στο θάνα­το τους αστρο­ναύ­τες Gus Grissom, Ed White και Roger Chaffee, που την ώρα εκεί­νη εκπαι­δεύ­ο­νταν στην διάρ­κεια μιας προ­σο­μοί­ω­σης εκτό­ξευ­σης.

Η δια­στη­μο­συ­σκευή Apollo 1 ήταν σχε­δόν έτοι­μη για το παρ­θε­νι­κό της ταξί­δι, το οποίο είχε προ­γραμ­μα­τι­στεί να πραγ­μα­το­ποι­η­θεί μέσα στο πρώ­το τέταρ­το του 1967, με κύριο στό­χο τον έλεγ­χο της δια­δι­κα­σί­ας εκτό­ξευ­σης αλλά και της γενι­κό­τε­ρης από­δο­σης τόσο της δια­στη­μο­συ­σκευ­ής Apollo όσο και του πυραύ­λου Saturn, που θα τη μετέ­φε­ρε στο Διά­στη­μα. Στις 27 Ιανουα­ρί­ου 1967, δέκα μόλις εβδο­μά­δες μετά την ολο­κλή­ρω­ση του προ­γράμ­μα­τος Gemini και περί­που 4 εβδο­μά­δες πριν την σχε­δια­ζό­με­νη εκτό­ξευ­σή του, επρό­κει­το να διε­ξα­χθεί μια προ­σο­μοί­ω­ση εκτό­ξευ­σης, προ­κει­μέ­νου να ελεγ­χθεί εάν το Apollo 1 θα μπο­ρού­σε να λει­τουρ­γή­σει με τη δική του ενέρ­γεια, απο­κομ­μέ­νο από καλώ­δια τρο­φο­δο­σί­ας και «ομφά­λιους λώρους». Ο έλεγ­χος όμως αυτός δεν έμελ­λε να διε­ξα­χθεί ποτέ.

Οι αστρο­ναύ­τες Gus Grissom, Ed White και Roger Chaffee, το πλή­ρω­μα της μοι­ραί­ας απο­στο­λής, είχαν ήδη πάρει τις θέσεις τους στο θαλα­μί­σκο του Apollo 1, περι­μέ­νο­ντας την αντί­στρο­φη μέτρη­ση. Τα πρώ­τα προ­βλή­μα­τα εμφα­νί­στη­καν σχε­δόν αμέ­σως. Μια περί­ερ­γη μυρω­διά στον αέρα της δια­στη­μι­κής στο­λής του Grissom καθυ­στέ­ρη­σε την προ­σο­μοί­ω­ση της εκτό­ξευ­σης για περί­που τρεις ώρες. Όταν επι­τέ­λους στις 14:45 τοπι­κή ώρα η μπου­κα­πόρ­τα εισό­δου στη δια­στη­μο­συ­σκευή σφρα­γί­στη­κε, ο αέρας στο θαλα­μί­σκο αρχί­ζει να αντι­κα­θί­στα­ται από καθα­ρό οξυ­γό­νο υπό πίε­ση προ­κει­μέ­νου να εντο­πι­στούν τυχόν διαρ­ρο­ές. Σχε­δόν αμέ­σως εμφα­νί­στη­καν και νέα προ­βλή­μα­τα. Η επι­κοι­νω­νία μετα­ξύ των μελών του πλη­ρώ­μα­τος από τη μία και του Κέντρου Ελέγ­χου από την άλλη ήταν πολύ δύσκο­λη, γεγο­νός που καθυ­στέ­ρη­σε εκ νέου την έναρ­ξη της προ­σο­μοί­ω­σης μέχρι τις 17:40. Τελι­κά ο έλεγ­χος των λει­τουρ­γιών της δια­στη­μο­συ­σκευ­ής ολο­κλη­ρώ­θη­κε στις 18:20. Η έναρ­ξη όμως της αντί­στρο­φης μέτρη­σης για την προ­σο­μοί­ω­ση της εκτό­ξευ­σης ανα­βλή­θη­κε για τις 18:30 καθώς τα προ­βλή­μα­τα επι­κοι­νω­νί­ας δεν είχαν ακό­μα λυθεί.

Λίγο πριν από το ατύ­χη­μα τα μέλη του πλη­ρώ­μα­τος διε­νήρ­γη­σαν τους τελευ­ταί­ους ελέγ­χους. Και τότε, κάπου ανά­με­σα στα 51 χιλιό­με­τρα καλω­δί­ων προ­κλή­θη­κε ένας σπιν­θή­ρας. Στις 18:31, στο σύστη­μα επι­κοι­νω­νί­ας ακού­στη­κε μια φωνή, η οποία τώρα πλέ­ον πιστεύ­ε­ται ότι ήταν του Chaffee αφού μόνο το δικό του κανά­λι επι­κοι­νω­νί­ας ακου­γό­ταν καθα­ρά, να ανα­φέ­ρει ότι στο πίνα­κα ελέγ­χου είχαν φωτιά. Λίγα δευ­τε­ρό­λε­πτα αργό­τε­ρα οι εργα­ζό­με­νοι στο Κέντρο Ελέγ­χου άκου­σαν μια κραυ­γή πόνου και η επι­κοι­νω­νία κόπη­κε εντε­λώς. Στις οθό­νες τους όμως είχαν ήδη προ­λά­βει να δουν τον Ed White να προ­σπα­θεί απε­γνω­σμέ­να να ανοί­ξει την μπου­κα­πόρ­τα εξό­δου. Μάταια όμως. Η μπου­κα­πόρ­τα ήταν έτσι σχε­δια­σμέ­νη ώστε για να ανοί­ξει το εσω­τε­ρι­κό τμή­μα της θα έπρε­πε να ξεσφί­ξουν αρκε­τά μπου­λό­νια. Και το χει­ρό­τε­ρο ήταν ότι η εσω­τε­ρι­κή πόρ­τα της δια­στη­μο­συ­σκευ­ής άνοι­γε προς τα μέσα. Η πίε­ση όμως στο εσω­τε­ρι­κό του θαλα­μί­σκου είχε πλέ­ον μεγα­λώ­σει τόσο πολύ ώστε κάτι τέτοιο ήταν αδύ­να­το.

Σ’ αυτές τις συν­θή­κες υψη­λής πίε­σης και καθα­ρού οξυ­γό­νου η φωτιά γρή­γο­ρα μετα­τρά­πη­κε σε κόλα­ση, την οποία συντη­ρού­σαν τα εύφλε­κτα υλι­κά που υπήρ­χαν μέσα στον θαλα­μί­σκο, όπως για παρά­δειγ­μα το βέλ­κρο με το οποίο είχαν επεν­δυ­θεί τα εσω­τε­ρι­κά τοι­χώ­μα­τα της δια­στη­μο­συ­σκευ­ής για να συγκρα­τούν τα διά­φο­ρα μικρο­α­ντι­κεί­με­να και εργα­λεία σε συν­θή­κες έλλει­ψης βαρύ­τη­τας. Το πλή­ρω­μα εδά­φους δεν χρειά­στη­κε περισ­σό­τε­ρα από πέντε λεπτά για να κατα­φέ­ρει να μπει στο εσω­τε­ρι­κό του Apollo 1 και να σβή­σει τη φωτιά. Ήταν όμως ήδη αργά. Το θέα­μα που αντί­κρι­σαν ήταν συγκλο­νι­στι­κό. Οι δια­στη­μι­κές στο­λές των αστρο­ναυ­τών και οι ομφά­λιοι λώροι που τις συνέ­δε­αν με το σύστη­μα ζωτι­κής υπο­στή­ρι­ξης του θαλα­μί­σκου είχαν λιώ­σει.

Αν και τα σώμα­τα των τριών αστρο­ναυ­τών εμφά­νι­ζαν εγκαύ­μα­τα δευ­τέ­ρου και τρί­του βαθ­μού, η επι­τρο­πή που ανέ­λα­βε να εξε­τά­σει τα αίτια του ατυ­χή­μα­τος απο­φάν­θη­κε ότι ο θάνα­τος των αστρο­ναυ­τών προ­κλή­θη­κε από εισπνοή τοξι­κών αερί­ων και καπνού. Το τελι­κό πόρι­σμα της επι­τρο­πής ήταν κατα­πέλ­της. Εντο­πί­στη­καν δεκά­δες σφάλ­μα­τα στο σχε­δια­σμό και στην κατα­σκευή της δια­στη­μο­συ­σκευ­ής και προ­τά­θη­καν περισ­σό­τε­ρες από 100 αλλα­γές περι­λαμ­βα­νο­μέ­νων μιας μπου­κα­πόρ­τας που να ανοί­γει προς τα έξω σε 7 δευ­τε­ρό­λε­πτα, της αντι­κα­τά­στα­σης εντός της καμπί­νας των εύφλε­κτων υλι­κών από άφλε­κτα, και της κάλυ­ψης όλων των καλω­διώ­σε­ων από καλύ­τε­ρης ποιό­τη­τας μονω­τι­κά υλι­κά. Απο­φα­σί­στη­κε επί­σης ότι στο εξής όλες οι επί του εδά­φους δοκι­μές δεν θα γίνο­νται με καθα­ρό οξυ­γό­νο αλλά με μείγ­μα οξυ­γό­νου και αζώ­του. Το Apollo 1 δεν απο­γειώ­θη­κε ποτέ, ενδέ­χε­ται όμως να συνει­σέ­φε­ρε περισ­σό­τε­ρο από κάθε άλλη πτή­ση στο στό­χο που είχε θέσει ο Πρό­ε­δρος Kennedy για την κατά­κτη­ση της Σελή­νης.

Τα σήμα­τα των απο­στο­λών του Προ­γράμ­μα­τος Gemini.

Σχη­μα­τι­κή ανα­πα­ρά­στα­ση του δια­στη­μο­πλοί­ου Gemini.

Στο πρό­γραμ­μα Gemini συμ­με­τεί­χαν δύο αστρο­ναύ­τες στο ίδιο δια­στη­μό­πλοιο.

Ο Έντουαρντ Γουάιτ με το «Gemini 4», ήταν ο πρώ­τος Αμε­ρι­κα­νός που «περ­πά­τη­σε» στο διά­στη­μα.

Στις 15 Δεκεμ­βρί­ου 1965, δύο επαν­δρω­μέ­να δια­στη­μό­πλοια, το «Gemini 6» και το «Gemini 7» συνα­ντή­θη­καν στο διά­στη­μα.

Στην απο­στο­λή του «Gemini 4», τον Ιού­νιο του 1965, ο Έντουαρντ Γουάιτ έγι­νε ο πρώ­τος Αμε­ρι­κα­νός που «περ­πά­τη­σε» στο διά­στη­μα.

Στις 16 Μαρ­τί­ου 1966 ο Νιλ Άρμ­στρονγκ και ο Ντέι­βιντ Σκοτ, στο «Gemini 8», συνα­ντή­θη­καν και συν­δέ­θη­καν με την ειδι­κή πλατ­φόρ­μα «Ετζί­να».

Στην τελευ­ταία πτή­ση του προ­γράμ­μα­τος, το «Gemini 12» συν­δέ­θη­κε και πάλι με το πυραυ­λι­κό σύστη­μα της «Ετζί­να», κλεί­νο­ντας έτσι θριαμ­βευ­τι­κά το πρό­γραμ­μα «Gemini» το Νοέμ­βριο του 1966.

Στις 15 Δεκεμ­βρί­ου 1965, τα επαν­δρω­μέ­να δια­στη­μό­πλοια, «Gemini 6» και «Gemini 7» συνα­ντή­θη­καν στο διά­στη­μα, πλη­σιά­ζο­ντας το ένα με τ’ άλλο σε από­στα­ση μόλις 30 εκα­το­στών του μέτρου.

Ο πύραυ­λος Titan II χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε να τοπο­θε­τή­σει στο διά­στη­μα τα δια­στη­μό­πλοια Gemini.

Το σήμα του “Απόλ­λων 1”.

Στις 15 Δεκεμ­βρί­ου 1965, τα επαν­δρω­μέ­να δια­στη­μό­πλοια, «Gemini 6» και «Gemini 7» συνα­ντή­θη­καν στο διά­στη­μα, πλη­σιά­ζο­ντας το ένα με τ’ άλλο σε από­στα­ση μόλις 30 εκα­το­στών του μέτρου.

Οι αστρο­ναύ­τες Gus Grissom, Ed White και Roger Chaffee.

Οι αστρο­ναύ­τες Gus Grissom, Ed White και Roger Chaffee στο δια­στη­μό­πλοιο “Απόλ­λων 1”.

Τα συντρίμ­μια του Apollo 1, της δια­στη­μο­συ­σκευ­ής, η οποία κατα­στρά­φη­κε από φωτιά στις 27 Ιανουα­ρί­ου 1967 συμπα­ρα­σύ­ρο­ντας στο θάνα­το τους τρεις αστρο­ναύ­τες.

Στις 27 Ιανουα­ρί­ου 1967, δέκα μόλις εβδο­μά­δες μετά την ολο­κλή­ρω­ση του προ­γράμ­μα­τος Gemini και περί­που 4 εβδο­μά­δες πριν την σχε­δια­ζό­με­νη εκτό­ξευ­σή του, το Apollo 1 κατα­στρά­φη­κε από φωτιά.