Από τη Γη στη Σελήνη: Το χρονικό ενός μεγάλου ταξιδιού

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΣΕΛΗΝΗ: ΑΠΟ ΤΗ ΓΗ ΣΤΗ ΣΕΛΗΝΗ 7

Οι πολύ­μη­νες ανα­λύ­σεις, συζη­τή­σεις και δια­φω­νί­ες μετα­ξύ των Αμε­ρι­κα­νών πολι­τι­κών, επι­στη­μό­νων και μηχα­νι­κών που ακο­λού­θη­σαν οδή­γη­σαν στο συμπέ­ρα­σμα ότι η πρω­το­κα­θε­δρία των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών της Αμε­ρι­κής στον αγώ­να για την κατά­κτη­ση του Δια­στή­μα­τος ήταν εφι­κτή, με την προ­ϋ­πό­θε­ση όμως ότι θα ιδρύ­ο­νταν μια νέα ομο­σπον­δια­κή υπη­ρε­σία, η οποία θα σχε­δί­α­ζε, θα έλεγ­χε και θα υλο­ποιού­σε όλες τις μη στρα­τιω­τι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών στο Διά­στη­μα. Έτσι, στις 29 Ιου­λί­ου 1958 ο Αμε­ρι­κα­νός Πρό­ε­δρος Dwight Eisenhower (1890−1969) υπέ­γρα­ψε το Νόμο περί Εθνι­κής Αερο­ναυ­τι­κής και Δια­στή­μα­τος ιδρύ­ο­ντας την Εθνι­κή Υπη­ρε­σία Αερο­ναυ­τι­κής και Δια­στή­μα­τος, τη γνω­στή με το ακρω­νύ­μιό της ως NASA, η οποία ξεκί­νη­σε και επί­ση­μα τη λει­τουρ­γία της την 1η Οκτω­βρί­ου 1958.

Πολ­λές από τις προ­σπά­θειες των Αμε­ρι­κα­νών για την κατά­κτη­ση του Δια­στή­μα­τος την εικο­σα­ε­τία που ακο­λού­θη­σε είχαν τις ρίζες της σε ένα, άγνω­στο στο ευρύ κοι­νό, εργα­στή­ριο της NASA στο Ερευ­νη­τι­κό Κέντρο Langley της Βιρ­τζί­νια. Εκεί που μια μικρή ομά­δα μηχα­νι­κών και επι­στη­μό­νων ήδη ορα­μα­τί­ζο­νταν και σχε­δί­α­ζαν τις πρώ­τες τους κινή­σεις για την κατά­κτη­ση του Δια­στή­μα­τος. Κι όμως. Αρκε­τές από τις δια­στη­μι­κές πρω­τιές που ακο­λού­θη­σαν συνέ­χι­σαν να καταρ­ρί­πτο­νται από τους Ρώσους. Ήδη από το 1959 το μη επαν­δρω­μέ­νο σοβιε­τι­κό Luna 3 είχε στεί­λει τις πρώ­τες εικό­νες από τη σκο­τει­νή πλευ­ρά της Σελή­νης, ενώ στις 12 Απρι­λί­ου 1961 ο Σοβιε­τι­κός Yuri Gagarin έγι­νε ο πρώ­τος άνθρω­πος που «πέτα­ξε» στο Διά­στη­μα. Η αμε­ρι­κα­νι­κή πλευ­ρά άρχι­σε πλέ­ον να συνει­δη­το­ποιεί ότι μόνο μια εντυ­πω­σια­κή εξόρ­μη­ση θα κατά­φερ­νε να αντι­στρέ­ψει το αρνη­τι­κό κλί­μα που είχε δια­μορ­φω­θεί στις ΗΠΑ και θα αιχ­μα­λώ­τι­ζε το μυα­λό και τις καρ­διές των ανθρώ­πων παγκο­σμί­ως. Άρχι­σε έτσι να γίνε­ται αντι­λη­πτό ότι την τελι­κή και πιο εντυ­πω­σια­κή παρ­τί­δα αυτού του δια­στη­μι­κού πόκερ θα κέρ­δι­ζε η πλευ­ρά που θα κατόρ­θω­νε να στεί­λει με επι­τυ­χία και ασφά­λεια τον πρώ­το άνθρω­πο στη Σελή­νη.

Παρά τις αντι­δρά­σεις ορι­σμέ­νων επι­στη­μό­νων, οι οποί­οι ήσαν ενα­ντί­ον των επαν­δρω­μέ­νων απο­στο­λών γενι­κό­τε­ρα, η ιδέα μιας επαν­δρω­μέ­νης απο­στο­λής στη Σελή­νη άρχι­σε να κερ­δί­ζει όλο και περισ­σό­τε­ρο έδα­φος. Ο Πρό­ε­δρος John F. Kennedy (1917−1963) όμως στην αρχή δίστα­ζε να την υιο­θε­τή­σει, έχο­ντας συνει­δη­το­ποι­ή­σει ότι σε περί­πτω­ση απο­τυ­χί­ας υπήρ­χε ο κίν­δυ­νος να παρα­μεί­νουν Αμε­ρι­κα­νοί αστρο­ναύ­τες εγκλω­βι­σμέ­νοι στη Σελή­νη χωρίς να είναι δυνα­τή η διά­σω­σή τους ή, κι αυτό ίσως να ήταν ακό­μα χει­ρό­τε­ρο, να περι­φέ­ρο­νται αιώ­νια στο Διά­στη­μα σε μια δια­στη­μο­συ­σκευή-φέρε­τρο. Γι’ αυτό προ­τού δεσμεύ­σει το αμε­ρι­κα­νι­κό έθνος στην επί­τευ­ξη αυτού του στό­χου απαί­τη­σε από τη NASA απο­δεί­ξεις ότι η απο­στο­λή αστρο­ναυ­τών στο Διά­στη­μα μπο­ρεί να γίνει με ασφά­λεια. Την από­δει­ξη αυτή την έδω­σε στις 5 Μαΐ­ου 1961 ο Alan Shepard, ο πρώ­τος Αμε­ρι­κα­νός που κατόρ­θω­σε να πετά­ξει στο Διά­στη­μα με τη δια­στη­μο­συ­σκευή Freedom 7, υλο­ποιώ­ντας το βασι­κό στό­χο του δια­στη­μι­κού προ­γράμ­μα­τος Mercury.

Λίγες μέρες αργό­τε­ρα, στις 25 Μαΐ­ου 1961, ο Πρό­ε­δρος Kennedy σε μιαν ιστο­ρι­κή ομι­λία προς το Κογκρέ­σο έθε­σε τους στό­χους του Αμε­ρι­κα­νι­κού Δια­στη­μι­κού προ­γράμ­μα­τος για την δεκα­ε­τία του 1960 με τα ακό­λου­θα λόγια: «…πιστεύω ότι αυτό το έθνος οφεί­λει να δεσμευ­τεί στο να απο­στεί­λει, πριν από το πέρας αυτής της δεκα­ε­τί­ας, έναν άνθρω­πο στη Σελή­νη και να τον μετα­φέ­ρει με ασφά­λεια πίσω στη Γη. Καμία άλλη δια­στη­μι­κή απο­στο­λή αυτή τη χρο­νι­κή περί­ο­δο δεν θα είναι περισ­σό­τε­ρο εντυ­πω­σια­κή για την ανθρω­πό­τη­τα ή πιο σημα­ντι­κή για την μελ­λο­ντι­κή εξε­ρεύ­νη­ση του Δια­στή­μα­τος». Κάτι που επα­νέ­λα­βε και πάλι στις 12 Σεπτεμ­βρί­ου του 1962 σε μία ιστο­ρι­κή ομι­λία του στο Πανε­πι­στή­μιο Rice στο Houston του Texas.

Για να φτά­σει κανείς στη Σελή­νη απαι­τεί­ται ένας ισχυ­ρό­τα­τος πύραυ­λος, ο οποί­ος θα έχει τη δυνα­τό­τη­τα να μετα­φέ­ρει ένα σχε­τι­κά μεγά­λο ωφέ­λι­μο φορ­τίο, το οποίο θα περι­λαμ­βά­νει τους αστρο­ναύ­τες και τη δια­στη­μο­συ­σκευή. Με ποιο τρό­πο όμως θα μπο­ρού­σε να επι­τευ­χθεί κάτι τέτοιο; Αν και οι βασι­κές αρχές προ­ώ­θη­σης ενός πυραύ­λου στο κενό ήταν ήδη γνω­στές, όπως επί­σης και τα πλε­ο­νε­κτή­μα­τα ενός πυραύ­λου πολ­λα­πλών ορό­φων, με ποιον ακρι­βώς τρό­πο θα μετα­φέ­ρο­νταν οι αστρο­ναύ­τες στη Σελή­νη και πώς θα επέ­στρε­φαν; Οι μηχα­νι­κοί γνώ­ρι­ζαν και ήδη μελε­τού­σαν εκεί­νη την επο­χή τα πλε­ο­νε­κτή­μα­τα και τα μειο­νε­κτή­μα­τα δύο δια­κρι­τών προ­σεγ­γί­σε­ων: την «Μέθο­δο Άμε­σης Ανό­δου» και την «Συνά­ντη­ση σε Τρο­χιά Γύρω από τη Γη».

Η Άμε­ση Άνο­δος βασι­ζό­ταν στην χρη­σι­μο­ποί­η­ση ενός μόνο αλλά πανί­σχυ­ρου πυραύ­λου, ο οποί­ος θα μετέ­φε­ρε την δια­στη­μο­συ­σκευή και τους αστρο­ναύ­τες απευ­θεί­ας στη Σελή­νη. Οι δια­στά­σεις του πυραύ­λου αυτού, που είχε ονο­μα­στεί NOVA, θα έπρε­πε να είναι τερά­στιες. Πολύ περισ­σό­τε­ρο θα έπρε­πε να είναι έτσι σχε­δια­σμέ­νος ώστε να μπο­ρεί να προσ­σε­λη­νω­θεί «με την ουρά», ώστε να μπο­ρεί με το πέρας της απο­στο­λής του να εκτο­ξευ­τεί από τη Σελή­νη και να επι­στρέ­ψει στη Γη. Όταν όμως για την εκτό­ξευ­ση ενός πυραύ­λου από τις τερά­στιες εγκα­τα­στά­σεις του Ακρω­τη­ρί­ου Κανά­βε­ραλ απαι­τού­νταν η αρμο­νι­κή συνερ­γα­σία εκα­το­ντά­δων επι­στη­μό­νων, μηχα­νι­κών και τεχνι­κών, πώς θα μπο­ρού­σαν τρεις αστρο­ναύ­τες μόνοι τους να επι­τύ­χουν κάτι παρό­μοιο στην επι­φά­νεια της Σελή­νης;

Έτσι έγι­νε σιγά-σιγά κατα­νοη­τό ότι τα τεχνι­κά προ­βλή­μα­τα κατα­σκευ­ής ενός τέτοιου κολοσ­σού ήταν σχε­δόν ανυ­πέρ­βλη­τα, ενώ οι τερά­στιες ποσό­τη­τες των καυ­σί­μων που θα απαι­τού­σε η προ­ώ­θη­ση του στη Σελή­νη καθι­στού­σε παράλ­λη­λα τη χρή­ση του ιδιαι­τέ­ρως επι­σφα­λή, αφού σε περί­πτω­ση ατυ­χή­μα­τος τη στιγ­μή της εκτό­ξευ­σης ένα μεγά­λο μέρος των εγκα­τα­στά­σε­ων θα μπο­ρού­σε να κατα­στρα­φεί. Αν και αρχι­κά αρκε­τοί επι­στή­μο­νες της NASA προ­τι­μού­σαν αυτή τη μέθο­δο, γρή­γο­ρα συνει­δη­το­ποί­η­σαν ότι οι τεχνο­λο­γι­κές προ­κλή­σεις της απευ­θεί­ας μετα­φο­ράς όλων των απα­ραί­τη­των καυ­σί­μων προς τη Σελή­νη, αλλά και οι απαι­τή­σεις που θα είχε ο πύραυ­λος να επι­τα­χύ­νει ενώ θα προ­σπα­θού­σε να δια­φύ­γει από το βαρυ­τι­κό πεδίο της Γης και της Σελή­νης και να επι­βρα­δύ­νει ανά­λο­γα όταν θα τα πλη­σί­α­ζε ήταν αδύ­να­το να επι­λυ­θούν στα στε­νά χρο­νι­κά πλαί­σια που είχαν τεθεί, καθι­στώ­ντας την υλο­ποί­η­ση αυτού του προ­γράμ­μα­τος ουτο­πι­κή.

Η δεύ­τε­ρη προ­σέγ­γι­ση, ένθερ­μος υπο­στη­ρι­κτής της οποί­ας ήταν ο von Braun και η ομά­δα του στο Κέντρο Δια­στη­μι­κών Πτή­σε­ων Marshall, ήταν η «Συνά­ντη­ση σε Τρο­χιά γύρω από τη Γη». Αυτή η μέθο­δος ανό­δου βασι­ζό­ταν στη χρη­σι­μο­ποί­η­ση δύο μικρό­τε­ρων πυραύ­λων, οι οποί­οι θα μετέ­φε­ραν στο Διά­στη­μα δύο επι­μέ­ρους δια­στη­μο­συ­σκευ­ές, οι οποί­ες θα συνα­ντιό­νταν σε τρο­χιά γύρω από τη Γη, όπου και θα συν­δέ­ο­νταν μετα­ξύ τους σαν ένα είδος δια­στη­μι­κού σταθ­μού. Από τις δύο δια­στη­μο­συ­σκευ­ές που είχαν ενω­θεί θα προ­έ­κυ­πτε μία τρί­τη, η οποία αφού θα γέμι­ζε με καύ­σι­μα, θα απο­συν­δε­ό­ταν από τις άλλες δύο, για να μετα­φέ­ρει τους αστρο­ναύ­τες στη Σελή­νη.

Με την ολο­κλή­ρω­ση της απο­στο­λής τους οι αστρο­ναύ­τες θα επέ­στρε­φαν με την ίδια δια­στη­μο­συ­σκευή στο «δια­στη­μι­κό σταθ­μό», και από εκεί στη Γη. Στα θετι­κά αυτής της προ­σέγ­γι­σης συμπε­ρι­λαμ­βά­νο­νταν και το γεγο­νός ότι απαι­τού­νταν λιγό­τε­ρο ισχυ­ροί πύραυ­λοι, οι οποί­οι ουσια­στι­κά υπήρ­χαν αφού οι νέοι Saturn βρί­σκο­νταν στα τελευ­ταία στά­δια ανά­πτυ­ξής τους. Η προ­σέγ­γι­ση αυτή είχε αρκε­τούς υπο­στη­ρι­κτές μέσα στη NASA, και κυρί­ως εκεί­νους που, όπως ο von Braun, ανα­γνώ­ρι­ζαν ότι η κατα­σκευή μιας πλατ­φόρ­μας σε τρο­χιά γύρω από τη Γη θα μπο­ρού­σε να έχει και πολ­λές άλλες χρή­σεις, επι­στη­μο­νι­κές και στρα­τιω­τι­κές. Έτσι, στα τέλη του 1961 με αρχές 1962 συστή­θη­καν δύο ομά­δες εργα­σί­ας με στό­χο να αξιο­λο­γή­σουν τις δύο μεθό­δους, προ­κει­μέ­νου να επι­λέ­ξουν την καλύ­τε­ρη.

Μερι­κές από τις πιο πάνω ιδέ­ες βασί­στη­καν σε σχέ­δια που είχε δια­μορ­φώ­σει ο ίδιος ο Werner von Braun από τα μέσα της δεκα­ε­τί­ας του 1950 για μια σει­ρά εκπαι­δευ­τι­κών ται­νιών του Walt Disney. Στη σει­ρά αυτή ο von Braun περιέ­γρα­φε ορι­σμέ­νες ιδέ­ες που 14 χρό­νια αργό­τε­ρα θα χρη­σί­μευαν στο πρό­γραμ­μα Apollo!

Στις 29 Ιου­λί­ου 1958 ο Αμε­ρι­κα­νός Πρό­ε­δρος Dwight Eisenhower (1890−1969) υπέ­γρα­ψε το Νόμο περί Εθνι­κής Αερο­ναυ­τι­κής και Δια­στή­μα­τος ιδρύ­ο­ντας την Εθνι­κή Υπη­ρε­σία Αερο­ναυ­τι­κής και Δια­στή­μα­τος, τη γνω­στή με το ακρω­νύ­μιό της ως NASA, η οποία ξεκί­νη­σε και επί­ση­μα τη λει­τουρ­γία της την 1η Οκτω­βρί­ου 1958.

Πολ­λές από τις προ­σπά­θειες των Αμε­ρι­κα­νών για την κατά­κτη­ση του Δια­στή­μα­τος είχαν τις ρίζες τους σε ένα, άγνω­στο στο ευρύ κοι­νό, εργα­στή­ριο της NASA στο Ερευ­νη­τι­κό Κέντρο Langley της Βιρ­τζί­νια. Εκεί που μια μικρή ομά­δα μηχα­νι­κών και επι­στη­μό­νων ήδη ορα­μα­τί­ζο­νταν και σχε­δί­α­ζαν τις πρώ­τες τους κινή­σεις για την κατά­κτη­ση του Δια­στή­μα­τος.

Στις 12 Απρι­λί­ου 1961 ο Σοβιε­τι­κός Yuri Gagarin έγι­νε ο πρώ­τος άνθρω­πος που «πέτα­ξε» στο Διά­στη­μα.

Με την πτή­ση του Γκα­γκά­ριν η αμε­ρι­κα­νι­κή πλευ­ρά άρχι­σε πλέ­ον να συνει­δη­το­ποιεί ότι μόνο μια εντυ­πω­σια­κή εξόρ­μη­ση θα κατά­φερ­νε να αντι­στρέ­ψει το αρνη­τι­κό κλί­μα που είχε δια­μορ­φω­θεί στις ΗΠΑ και θα αιχ­μα­λώ­τι­ζε το μυα­λό και τις καρ­διές των ανθρώ­πων παγκο­σμί­ως.

Στις 5 Μαΐ­ου 1961 ο Alan Shepard, ο πρώ­τος Αμε­ρι­κα­νός που κατόρ­θω­σε να πετά­ξει στο Διά­στη­μα με τη δια­στη­μο­συ­σκευή Freedom 7, υλο­ποιώ­ντας το βασι­κό στό­χο του δια­στη­μι­κού προ­γράμ­μα­τος Mercury.

Λίγες μέρες αργό­τε­ρα, στις 25 Μαΐ­ου 1961, ο Πρό­ε­δρος Kennedy σε μιαν ιστο­ρι­κή ομι­λία προς το Κογκρέ­σο έθε­σε τους στό­χους του Αμε­ρι­κα­νι­κού Δια­στη­μι­κού προ­γράμ­μα­τος για την δεκα­ε­τία του 1960 με τα ακό­λου­θα λόγια: «…πιστεύω ότι αυτό το έθνος οφεί­λει να δεσμευ­τεί στο να απο­στεί­λει, πριν από το πέρας αυτής της δεκα­ε­τί­ας, έναν άνθρω­πο στη Σελή­νη και να τον μετα­φέ­ρει με ασφά­λεια πίσω στη Γη. Καμία άλλη δια­στη­μι­κή απο­στο­λή αυτή τη χρο­νι­κή περί­ο­δο δεν θα είναι περισ­σό­τε­ρο εντυ­πω­σια­κή … Δεί­τε περισ­σό­τε­ρα

Την από­φα­ση των ΗΠΑ να στεί­λουν άνθρω­πο στη Σελή­νη ο Πρό­ε­δρος Κένε­ντυ επα­νέ­λα­βε και πάλι στις 12 Σεπτεμ­βρί­ου του 1962 σε μία ιστο­ρι­κή ομι­λία του στο Πανε­πι­στή­μιο Rice στο Houston του Texas.

Για να φτά­σει κανείς στη Σελή­νη απαι­τεί­ται ένας ισχυ­ρό­τα­τος πύραυ­λος, ο οποί­ος θα έχει τη δυνα­τό­τη­τα να μετα­φέ­ρει ένα σχε­τι­κά μεγά­λο ωφέ­λι­μο φορ­τίο, το οποίο θα περι­λαμ­βά­νει τους αστρο­ναύ­τες και τη δια­στη­μο­συ­σκευή. Με ποιο τρό­πο όμως θα μπο­ρού­σε να επι­τευ­χθεί κάτι τέτοιο;

Οι μηχα­νι­κοί γνώ­ρι­ζαν και ήδη μελε­τού­σαν εκεί­νη την επο­χή τα πλε­ο­νε­κτή­μα­τα και τα μειο­νε­κτή­μα­τα δύο δια­κρι­τών προ­σεγ­γί­σε­ων: την «Μέθο­δο Άμε­σης Ανό­δου» και την «Συνά­ντη­ση σε Τρο­χιά Γύρω από τη Γη».

Η Άμε­ση Άνο­δος βασι­ζό­ταν στην χρη­σι­μο­ποί­η­ση ενός μόνο αλλά πανί­σχυ­ρου πυραύ­λου, ο οποί­ος θα μετέ­φε­ρε την δια­στη­μο­συ­σκευή και τους αστρο­ναύ­τες απευ­θεί­ας στη Σελή­νη. Οι δια­στά­σεις του πυραύ­λου αυτού, που είχε ονο­μα­στεί NOVA, θα έπρε­πε να είναι τερά­στιες.

Η δεύ­τε­ρη προ­σέγ­γι­ση, ένθερ­μος υπο­στη­ρι­κτής της οποί­ας ήταν ο von Braun και η ομά­δα του στο Κέντρο Δια­στη­μι­κών Πτή­σε­ων Marshall, ήταν η «Συνά­ντη­ση σε Τρο­χιά γύρω από τη Γη». Αυτή η μέθο­δος ανό­δου βασι­ζό­ταν στη χρη­σι­μο­ποί­η­ση δύο μικρό­τε­ρων πυραύ­λων, οι οποί­οι θα μετέ­φε­ραν στο Διά­στη­μα δύο επι­μέ­ρους δια­στη­μο­συ­σκευ­ές, οι οποί­ες θα συνα­ντιό­νταν σε τρο­χιά γύρω από τη Γη, όπου και θα συν­δέ­ο­νταν μετα­ξύ τους σαν ένα είδος δια­στη­μι­κού σταθ­μού. Από τις δύο δια­στη­μο­συ­σκευ­ές που είχαν ενω­θεί θα προ­έ­κυ­πτε μία τρί­τη, η οποία αφού θα γέμι­ζε με καύ­σι­μα, θα απο­συν­δε­ό­ταν από τις άλλες δύο, για να μετα­φέ­ρει τους αστρο­ναύ­τες στη Σελή­νη.

Οι τεχνο­λο­γι­κές προ­κλή­σεις της απευ­θεί­ας μετα­φο­ράς όλων των απα­ραί­τη­των καυ­σί­μων προς τη Σελή­νη, αλλά και οι απαι­τή­σεις που θα είχε ο πύραυ­λος να επι­τα­χύ­νει ενώ θα προ­σπα­θού­σε να δια­φύ­γει από το βαρυ­τι­κό πεδίο της Γης και της Σελή­νης και να επι­βρα­δύ­νει ανά­λο­γα όταν θα τα πλη­σί­α­ζε ήταν αδύ­να­το να επι­λυ­θούν στα στε­νά χρο­νι­κά πλαί­σια που είχαν τεθεί, καθι­στώ­ντας την υλο­ποί­η­ση αυτού του προ­γράμ­μα­τος ουτο­πι­κή.

Στα τέλη του 1961 με αρχές 1962 συστή­θη­καν δύο ομά­δες εργα­σί­ας με στό­χο να αξιο­λο­γή­σουν τις δύο μεθό­δους, προ­κει­μέ­νου να επι­λέ­ξουν την καλύ­τε­ρη.

Η εξέ­λι­ξη της Σελη­να­κά­του.