Ξενάγηση στο μικροσκοπικό κόσμο του κυττάρου

Η ανα­κά­λυ­ψη του μικρο­σκο­πί­ου άνοι­ξε την πόρ­τα σε έναν μικρο­σκο­πι­κό, πολύ­πλο­κο και θαυ­μα­στό κόσμο, αυτόν του κυτ­τά­ρου.

Κύτ­τα­ρο: ένας μικρο­σκο­πι­κός όσο και πολύ­πλο­κος κόσμος…

Οτι­δή­πο­τε βλέ­πει και αντι­λαμ­βά­νε­ται ένας άνθρω­πος εξαρ­τά­ται άμε­σα από την αισθη­τη­ρια­κή του αντί­λη­ψη, από τον τρό­πο δηλα­δή που ο εγκέ­φα­λός του είναι φτιαγ­μέ­νος να αντι­λαμ­βά­νε­ται τα μηνύ­μα­τα που του στέλ­νει το σύμπαν. Έτσι, παρό­λο που ο εγκέ­φα­λος αυτός είναι ένα συναρ­πα­στι­κό και απί­στευ­τα πολύ­πλο­κο αντι­κεί­με­νο, είναι αλή­θεια πως οι αισθή­σεις που μπο­ρεί να επε­ξερ­γα­στεί αδυ­να­τούν να συλ­λά­βουν όσα συμ­βαί­νουν τόσο στο μικρό­κο­σμο όσο και στον μακρό­κο­σμο.

Κι έτσι, για να εξε­ρευ­νή­σει την πλά­ση, είναι υπο­χρε­ω­μέ­νος να επι­στρα­τεύ­σει τα μαθη­μα­τι­κά και τη φαντα­σία του. Στο μέτρο του δυνα­τού τον βοη­θούν και τα τεχνο­λο­γι­κά του επι­τεύγ­μα­τα, ώστε να «βλέ­πει» πράγ­μα­τα που λίγα χρό­νια πριν του ήταν παντε­λώς αόρα­τα ή/και άγνω­στα. Χρειά­στη­καν πολ­λές χιλιά­δες χρό­νια ώσπου να κατα­λή­ξουν οι άνθρω­ποι σε μια σημα­ντι­κή εφεύ­ρε­ση, το σύν­θε­το μικρο­σκό­πιο. Μόλις το 1655, ο Ρόμπερτ Χουκ, περι­γρά­φο­ντας τους μικρούς πόρους που παρα­τή­ρη­σε σε λεπτές τομές φελ­λού, εισή­γα­γε τον όρο «κύτ­τα­ρο».

Έπει­τα από τρει­σή­μι­σι αιώ­νες, ο άνθρω­πος μπο­ρεί να καυ­χιέ­ται πως κατά­φε­ρε να «βου­τή­ξει» στο θαυ­μα­στό κόσμο του κυτ­τά­ρου. Κι αν ακό­μη είναι πολ­λά που περι­μέ­νουν απά­ντη­ση, ωστό­σο είναι σημα­ντι­κή η υπάρ­χου­σα γνώ­ση ώστε να είμα­στε σε θέση να περι­γρά­φου­με έναν απί­στευ­τα πολύ­πλο­κο κόσμο, ένα μικρό σύμπαν, σε κάθε μικρο­σκο­πι­κό κύτ­τα­ρο του οργα­νι­σμού μας. Αν υπήρ­χε τρό­πος να γίνου­με πολύ — πολύ μικροί — εδώ που τα λέμε μικρό­τε­ροι και από μικροί — θα μπο­ρού­σα­με να ταξι­δέ­ψου­με μέσα σε ένα κύτ­τα­ρο και ίσως να μένα­με άναυ­δοι από μια τόσο μεγά­λης έκτα­σης πολυ­πλο­κό­τη­τα, τόσο αρι­στο­τε­χνι­κά ενορ­χη­στρω­μέ­νης.

«The Inner Life of the Cell» (Η εσω­τε­ρι­κή ζωή του κυτ­τά­ρου)

Το 2006, το Πανε­πι­στή­μιο του Χάρ­βαρντ, σε συνερ­γα­σία με την XVIVO, ανέ­πτυ­ξε ένα animation με τίτλο «The Inner Life of the Cell» που θα επέ­τρε­πε στους φοι­τη­τές της κυτ­τα­ρι­κής βιο­λο­γί­ας να περι­η­γη­θούν στο μικρο­σκο­πι­κό κόσμο των κυτ­τά­ρων. Το ταξί­δι ακο­λου­θεί την κίνη­ση ενός λευ­κού αιμο­σφαι­ρί­ου κατά μήκος του ενδο­θη­λί­ου και την αντί­δρα­σή του σε ένα εξω­τε­ρι­κό ερέ­θι­σμα — μια δια­δι­κα­σία γνω­στή ως λευ­κο­κυτ­τα­ρι­κή εξαγ­γεί­ω­ση.

«Powering the Cell: Mitochondria»

Η δεύ­τε­ρη έκδο­ση της σει­ράς, με τίτλο εισέρ­χε­ται στο μικρο­σκο­πι­κό περι­βάλ­λον του μιτο­χον­δρί­ου και ακο­λου­θεί το μηχα­νι­σμό της παρα­γω­γής ATP κατά μήκος της εσω­τε­ρι­κής μιτο­χον­δρια­κής μεμ­βρά­νης.

«Inner Life of the Cell: Protein Packing»

Το 2013 κυκλο­φό­ρη­σε το τρί­το μέρος της σει­ράς το οποίο απει­κο­νί­ζει το πυκνο­κα­τοι­κη­μέ­νο  μορια­κό περι­βάλ­λον που υπάρ­χει στα κύτ­τα­ρα.